مشکلات اخلاقی حسابداری در اقتصاد امروز

تمرکز واحدهای تجاری بر ای به حداکثر رسانیدن سود، مقابله با چالشهای رقابتی، تأکید بر نتایج کوتاه مدت و ارائه خدمات م تنوع حسابداری، حسابداران را در محیطی مملو از تضاد و فشار قرار داده که منجر به پیامدهای غیراخلاقی برای آنها گردیده است . در اینجا به بررسی آنها م یپردازیم.

بازار رقابتی خدمات حسابداری

بازار رقابتی دنیای اقتصادی امروز علیرغم فواید و مزایایی که برای مشتریان در جهت استفاده از محصولات با کیفیت بهتر و قیمت پایینتر داشته، پیامدهای غیراخلاقی زیادی هم برای رقابت کنندگان عرضه کالا و خدمات در پیداشته است. حرفه حسابداری نیز در بازار رقابتی برای عرضه خدمات حسابداری کم و بیش با معضلات اخلاقی روبه رو بوده است. دو اصل "استقلال" (بی طرفی ) و "درستکاری " که باید در ارائۀ خدمات حسابداری رعایت شوند و بدین وسیله، کیفیت این خدمات را افزایش دهند در این بازار، دچار خدشه شده اند. اکنون در شرایط رقابتی بازار، فر ایند یافتن مشتری جدید و حفظ مشتری فعلی هزینه بر و وقت گیر شده و چنین استنباط میشود که با یافتن مشتری جدید، شرکت خدمات حسابداری، مایل است که او را برای سالها حفظ نماید تا از منافع ارائۀ خدمات به وی، هزینه های سنگین بازاریابی شرکت را جبران نماید . حتی اگر عملکرد یکی از اعضای شرکت منجر به از دست دادن مشتری جدید گردد، شرکت برخورد مناسبی با وی نخواهد داشت.

این فشارها در زمینۀ نگهداری مشتری در ساختار رقابتی بازار، منجر شده است که اصل استقلال در خدمات حسابداری نظیر حسابرسی زیر سؤال رفته و بعضاً استقلال حسابرس کاهش یابد؛ چرا که حسابرس همیشه نگران از دست دادن شغلش بوده و خدماتش را ط وری ارائه میکند که مطلوب نظر مشتری بوده و در نتیجه مشتری حفظ گردد.

دومین پیامد غیراخلاقی بازار رقابتی، مخدوش شدن "صداقت و درستکاری" در انجام خدمات حسابداری میباشد. این صدمه ناشی از اعمال قیمتهاست. دو نوع انحراف در بازار امروز رایج شده است :

    قیمت گذاری خدمات حسابداری به میزان کمتر از واقع ؛
    تخفیفات نسبت به تعرفۀ خدمات حسابداری؛ که در ذیل به توضیح آنها میپردازیم.

بسیاری از مؤسسات خدمات مالی، سیاست قیمتگذاری پایین خدمات را بهعنوان یک ابزار نفوذی در بازار قرار دادهاند که انگیزه و صداقت این شرکتها باید مورد بررسی قرار گیرد. اینکه شرکتی با اعمال این سیاستها تمایل به تحمل زیان ناشی از انجام خدمات داشته باشد، منطقی نیست؛ بلکه فرض عملیتر این است که شرکتها، هزینههای انجام خدمات را به بهای از دست دادن کیفیت آنها، پایین میآورند تا متحمل زیان نگردند.

نوع دوم انحراف قیمتهای بازار خدمات مالی، تخفیفات قابل توجهی است که نسبت به سطح استاندارد دستمزدها داده میشود. رشد فزاینده این کار نیز بر مبنای منطق حرفه ای قابل توجیه نبوده و صداقت حرفه ای را زیر سؤال می برد . اینجاست که ضرورت ایجاد چارچوبهای عملی برای حرفه، توسط گروه های فنی حسابداران خبره و لزوم به کارگیری معیارهای حرفهای، برای جلوگیری از انجام کارهایی نظیر اینها که به صداقت حرفه ای آسیب میرسانند، بیش از پیش احساس میگردد.

تمرکز واحدهای تجاری برای به حداکثر رساندن سود

در سالهای اخیر، حرفه حسابداری که یک حرفه مفید و شرافتمند بوده تحت تأثیر فشارهای محیطی، تحقیر شده است . شرکت های بزرگ برای گزارش سود بیشتر و فریب سرمایه گذاران، متوسل به تقلبهای حسابداری شده اند. شرکتهای مشهور و بلند آوازه و مدیران عالی اجرایی، کارگردانان و ادارهکنندگان چنین تقلبهایی بودهاند که تضعیف تجارت و بازرگانی را در پی داشتهاند. شرکتهایی نظیر إن رون 1، تایکو 2، وردکام 3 نمونه هایی از نمای بلند رفتار غیراخلاقی بوده اند. در این شرکت ها، اخلاق به خاطر سود نادیده گرفته شده است. توجیه آنها این بوده که هدف یک شرکت حداکثر کردن سود برای سهامداران آن حتی به قیمت قربانی شدن اخلاق میباشد. از نظر آنها فزونخواهی و حرص در تجارت ، امر مطلوبی شمرده میشود و آن را موجب فعالیت و حرکت افراد و در نتیجه دستیابی به سود بیشتر تلقی میکنند. به نظرآنها با القاء قوانین اخلاقی انگیزة افراد برای پیشرفت کم شده و شرکتها ضعیف میگردند.

اما باور فوق، کوته بینانه است، زیرا انگیزه های فراتر از سود نیز میتوانند محرك افراد باشد و به خاطر سود نمیتوان به هرکاری دست زد و مرتکب رفتار غیراخلاقی شد. هدف شرکتها و کارکنان آنها باید افزایش ثروت مالکان شرکت باشد نه فقط سود آنها . ثروت افراد ، چیزی فراتر از سود (افزایش درآمد) است. نام نیک، محترم بودن، جلب اعتماد عموم، آرامش درونی و روحی و ارضاء روانی که بهدنبال صداقت و شرافتمندی حاصل میشوند از برترین ثروتهای بشری می باشند . حقیقت این است که زندگی شرافتمندانه رضایت بخشتر از شهرت و ثروت است و اعتماد عمومی در بلند مدت با رفتار اخلاقی در تجارت، جلب گردیده که این خود میتواند موجب ایجاد منافع دراز مدت شود.

تنوع خدمات حسابداری

در حالی که نقش اصلی حسابداران تهیه تصویری از وضعیت و عملکرد مالی یک سازمان است، آنها نقشهای دیگری را نیز مثل حسابرسی، حسابداری مدیریت، حسابداری مالیاتی، برنامه ریزی مالی و مشاوره مالی ایفا مینمایند. ایفای همه این نقشها، بویژه مشاوره مالی و برنامه ریزی مالی، موجب گردیده تا حرفه حسابداری از یک حرفۀ سنتی، که بیشتر نقش گزارشگری و حسابرسی را به عهده داشت، به سمت و سوی حرفه کارآفرینی مشاوره، طراحی و برنامه ریزی مالی حرکت نماید. بسیاری براین عقیدهاند که این دگرگونی منجر به ایجاد بحران برای حسابداران شده است. موارد تخلف شرکت ها ی إن رون و آندرسن برخی از این مشکلات را آشکارتر نمود. در نتیج ه حسابداری در دنیا دیگر همچون گذشته، یک حرفه قابل اتکا و معقول به نظر نمی رسد، بلکه هم اکنون در بحرانهای اخلاقی به سر میبرد و قابلیت اعتماد و اعتبار آن زیر سؤال رفته است.

ناگفته نماند که در دنیای پیشرفته امروز، هنوز از حسابداران برای تهیه گزارشهای مالی و اظهارنامه مالیاتی استفاده می شود، اما کار حسابرسی که قلب حرفه حسابداری است به خاطر استفاده ناصحیح و غلط از آن، از حرفه حذف یا تقریباً بیاستفاده گردیده است . این در حالی است که جامعه به گزارش های حسابرسی درست و صحیح نیازمند است. اگر ارائه این گزارش ها سودمند نباشد، یکی از وظایف بزرگ حسابداری که همان حسابرسی است رها میگردد. به هر حال این خلاء باید با انجام خدمات حسابرسی با رعایت الزامات اخلاقی یک حسابرسی حرفهای پر گردد.

منبع:accwiki